Hieronder hebben we een aantal gevallen op een rijtje gezet, waarin een boete zonder staandehouding onterecht is. Wat opvalt is dat de agent met een hele goede reden moet komen waarom hij een boete zonder staandehouding heeft opgelegd.

• De agent heeft geen goede reden om af te zien van staande houden;
• Staandehouding tijdens uitbraak coronavirus;
• meerdere overtreders tegelijk;
• undercoveracties en staandehouding;
• Ik ben geflitst, maar niet staandegehouden.

Aan het einde staan een paar handige vragen die je je zelf kunt stellen wanneer je een boete zonder staandehouding hebt gekregen. Zo weet je of bezwaar maken tegen een boete zonder staandehouding zin heeft.

Wat staat in de wet over staande houden?

In de wet staat – kort gezegd – dat de boete wordt opgelegd aan de kentekenhouder als niet direct kan worden vastgesteld wie de bestuurder is. Door rechters wordt dit zo uitgelegd dat er een staande houding moet plaatsvinden. Alleen als er geen reële mogelijkheid is voor de politie of BOA dan wordt de boete aan de kentekenhouder opgelegd. De vraag die de rechter zich stelt is dus: was er in dit specifieke geval een reële mogelijkheid om de bestuurder staande te houden en aan hem of haar de boete op te leggen?

Alleen als er geen reële mogelijkheid is voor de politie of BOA dan wordt de boete aan de kentekenhouder opgelegd.

Wat is staande houden?

Staande houden houdt in dat een politieagent of een BOA een persoon vraagt naar zijn of haar identiteit. Het doel van een staande houding is het vaststellen van iemands identiteit. In de praktijk zal dat bij verkeersovertredingen vaak neerkomen op het geven van een stopteken door de agent. De agent kan dan vragen naar het rijbewijs of identiteitskaart om vast te stellen wie de bestuurder van het voertuig is en aan hem of haar de boete opleggen.

Hoewel je aan een staande houding niet hoeft mee te werken, ben je wel verplicht om gehoor te geven aan een stopteken. Je bent namelijk strafbaar wanneer je niet stopt als je een stopteken krijgt. Dit staat in artikel 160 van de Wegenverkeerswet 1994.

Het doel van een staande houding is het vaststellen van iemands identiteit.

Wanneer is staande houden mogelijk en wanneer mag een boete zonder staandehouding worden opgelegd?

Zoals gezegd moet zich een reële mogelijkheid tot staande houding hebben voorgedaan. Het is aan de verbalisant die de boete oplegt om in zijn verklaring aan te geven waarom het volgens hem niet mogelijk was om de bestuurder staande te houden. De bewijslast ligt dus bij de verbalisant. Geeft hij geen reden, een te vage reden of een reden die onbegrijpelijk is dan wordt er vanuit gegaan dat de verbalisant de boete zonder staandehouding niet had mogen opleggen. De boete is dan in strijd met artikel 5 Wahv aan de kentekenhouder opgelegd. In de praktijk komt het regelmatig voor dat om deze reden boetes worden vernietigd.

De officier van justitie moet dan een aanvullend proces-verbaal opvragen bij de verbalisant. Komt er geen aanvullend proces-verbaal dan kan de boete niet in stand blijven. Ook als er nog steeds geen goede reden komt waarom de verbalisant de boete zonder staandehouding heeft opgelegd, wordt de boete vernietigd.

De bewijslast ligt bij de verbalisant.

Enkele voorbeelden: boete zonder staandehouding

Nu weten we dat het in beginsel verplicht is de bestuurder staande te houden en wanneer dat niet gebeurt, wordt gekeken of er een reële mogelijkheid daartoe was. Het werkt vaak verhelderend om een aantal voorbeelden te geven. ‘Een reële mogelijkheid’ blijft immers nog enigszins vaag. Daarom bespreken we hieronder een aantal echte zaken die onder de rechter zijn geweest en waarbij er een boete zonder staandehouding was opgelegd. Dit is geen uitputtende opsomming van gevallen die zich kunnen voordoen, maar is bedoeld ter verduidelijking.

Boete zonder staandehouding: geen goede reden

Ten eerste zijn er zaken waarin de verklaring van de verbalisant over het niet staande houden te kort was om te kunnen zeggen dat er geen reële mogelijkheid tot staande houding was. Zo  wordt vaker door verbalisanten vermeld ‘in privétijd’, ‘niet kunnen staande houden’, ‘verkeersdrukte’, ‘onder weg naar een (spoed)melding’ of ‘wij waren undercover’. Met dit soort nietszeggende redenen maakt de rechter korte metten. Het gerechtshof oordeelt in dit soort gevallen dat dit niet noodzakelijkerwijs inhoudt dat er geen staandehouding kon worden verricht. Zie bijvoorbeeld deze recente uitspraak.

Boete zonder staandehouding: verbalisant heeft bestuurder gesproken

Als een verbalisant de bestuurder aanspreekt op een verkeersovertreding dan mag de verbalisant niet de boete aan de kentekenhouder opleggen. De verbalisant kan de bestuurder dan makkelijk staande houden en de boete aan de bestuurder opleggen. Doet hij dat niet dan wordt de boete vernietigd. Ook het gerechtshof vond dat in deze gevallen een staandehouding moet plaatsvinden.

Staande houding en corona

Tijdens het begin van de uitbraak van het coronavirus werd binnen de politie een werkinstructie verspreid. In die werkinstructie stond: “Wanneer mogelijk bekeuren op kenteken en alleen staande houden en aanspreken als dit echt en direct noodzakelijk is”.

Het gerechtshof maakte korte metten met deze werkinstructie. Het hof was van mening dat een interne werkinstructie niet de wet aan de kant kan zetten. Het uitgangspunt is namelijk dat een bestuurder moet worden staande gehouden.

Ook vond het hof dat agenten zich voldoende konden beschermen tegen het coronavirus. Zo hadden zij een mondkapje kunnen dragen of andere beschermingsmiddelen. Daarnaast vind een staandehouding (meestal) in de buitenlucht plaats. Daar is de kans om het coronavirus op te lopen minimaal, aldus het hof.

De boete zonder staandehouding werd in dit geval dus vernietigd. Omdat deze werkinstructie in heel veel zaken werd toegepast, zijn er hierdoor vele boetes vernietigd.

Meerdere overtreders tegelijk

In deze zaak gaven de verbalisanten aan dat er meerdere overtreders tegelijk waren en dat het niet mogelijk was om iedereen staande te houden. Daarom hadden de verbalisanten de boete zonder staandehouding opgelegd.

Het gerechtshof vond dat er wel een staandehouding had moeten plaatsvinden. Er was namelijk niet gebleken dat de verbalisanten op dat moment bezig waren met een andere staandehouding. Het hof zag niet in waarom de verbalisanten dan geen staandehouding konden verrichten.

Ook deze boete zonder staandehouding werd door het hof vernietigd.

Undercoveractie

In deze zaak werd door de politie een actie in burger gehouden (undercover). De politie had politieagenten in burger ingezet om te controleren bij taxi standplaatsen. Een agent zag dat een taxi verkeer geparkeerd stond. Hij had de boete zonder staandehouding opgelegd aan de kentekenhouder. Als hij een staandehouding had gedaan dan zou de undercoveractie ‘stuk’ zijn, aldus de agent.

Het gerechtshof dacht daar anders over. Het hof vond dat er wel een staandehouding had moeten plaatsvinden. De agent had zelf gezien dat er een parkeerovertreding werd begaan en de taxi stand geparkeerd. De agent had dus makkelijk de bestuurder staande kunnen houden en aan hem de boete opleggen. Het hof vernietigde de boete zonder staandehouding.

Boete zonder staandehouding: digitaal vastgesteld

Ook zijn er boetes zonder staandehouding die zijn opgelegd door middel van een flitspaal of een ander middel waarbij er geen agent ter plaatse is. Het spreekt voor zich dat er in deze gevallen geen reële mogelijkheid tot staande houding is. Er is dan immers niemand die de staande houding kan uitvoeren.

Heb je een boete zonder staandehouding gekregen door middel van een flitspaal, trajectcontrole, mobiele radar of een camerasysteem? Dan hoeft er geen staandehouding plaats te vinden. De boete wordt dan aan de kentekenhouder opgelegd. Het heeft dan geen zin om bezwaar te maken tegen de boete met het argument dat er geen staandehouding heeft plaatsgevonden. Dat wil niet zeggen dat het aanvechten van deze boetes kansloos is, maar je gaat dit niet winnen omdat je niet bent staande gehouden. Op de boete die je hebt gekregen van het CJIB kun je zien of je bent geflitst of dat een agent ter plaatse was en je niet heeft staande gehouden.

Is jouw boete opgelegd door middel van een flitspaal, trajectcontrole, mobiele radar of een camerasysteem? Dan hoeft er geen staande houding plaats te vinden.

Het belang van staande houden

We hebben gezien wat een staandehouding is en enkele gevallen besproken waarbij staande houden wel en niet mogelijk was. Maar waarom is dit relevant bij het maken van bezwaar tegen verkeersboetes?

Een boete waarbij ten onrechte geen staande houding heeft plaatsgevonden wordt vernietigd. Je hoeft de boete dan niet te betalen. Dit is zelfs het geval wanneer de gedraging wel is begaan.

Stel, je rijdt door rood terwijl achter jou een politieauto rijdt. Er rijdt verder geen ander verkeer op de weg. De politie had jou in dit geval makkelijk kunnen staande houden. Doen ze dat niet dan wordt de boete vernietigd, ook al ben je door rood gereden. De boete zonder staandehouding is dan ongeldig.

Dit heeft te maken met het feit dat boetes zoveel mogelijk moeten worden opgelegd aan de daadwerkelijke overtreder. Zo wordt voorkomen dat onschuldige worden gestraft voor iets dat ze niet hebben gedaan.

Een boete waarbij ten onrechte geen staande houding heeft plaatsgevonden wordt vernietigd. Je hoeft de boete dan niet te betalen. Dit is zelfs het geval wanneer de gedraging wel is begaan.

Conclusie:  niet staande houden bezwaar maken

Als je een boete zonder staande houding hebt ontvangen dan is het verstandig om te controleren of een agent of BOA de boete heeft opgelegd. Heeft de agent of BOA je niet staande gehouden dan is de kans groot dat de boete onterecht is. Als je een boete zonder staandehouding hebt gekregen, stel jezelf dan de volgende vragen:

• Ben ik staande gehouden?
• Zo nee, is de verkeersovertreding door een agent of BOA gezien?
• Zo ja, dan is het uitgangspunt dat de agent of BOA jou staande had moeten houden. Hij moet dan met een goede reden komen waarom hij een boete zonder staandehouding heeft opgelegd.

Dit is de moeite waard om te checken, want het kan je makkelijk enkele tientallen tot honderden euro’s besparen.